جغرافيا

اوضاع كنوني و راهبردها

سعيد جوي زاده (كارشناس ارشد اقليم شناسي دانشگاه تربيت معلم تهران)

دكتر علي اصغر عبداللهي (دانشجوی دکتری - برنامه ریزی شهری)

مقدمه :

جغرافيا علم مكان است ، يعني مكانهاي روي زمين را مطالعه ميكند و توانايي هايي بالقوه انها را به منظور بهره برداري بهينه انسان شناسايي مي كند . در اين مطالعه جغرافيا نگرش خاص را – كه هيچ علم ديگري ندارد – دنبال مي كند . بدين معنا كه جغرافيا مكان يا هر قسمتي از روي زمين را به صورت يك كل و مجموعه مي نگرد و سعي مي كند در اين مجموعه پديده يا ويژگي غالب و به عبارت ديگر نمود كل را بشناسد پس، علم جغرافيا علم زندگي است و عصاي دست انسان به هر قسمت از روي زمين برود و هر جايي بخواهد ساكن شود زندگي كند ، و  به انواع فعاليت هاي اقتصادي و اجتماعي بپردازد بايد اول مكان را در مجموعه آن بشناسيد امكانات و ويژگي ها و توانايي ها آن را درك كند تا بتواند فعاليت هاي اقتصادي و اجتماعي مطلوب انجام دهد حتي ما در آموزش كودكان خود نيز ابتدا از مكان و محيط اطراف خود شروع مي كنيم . بشر در هيچ مرحله از تاريخ تكامل خود و در هيچ شرايطي از زندگي بي نياز از علم جغرافيا نيست .

در اينجا سعي شده كه در چندين قسمت به اوضاع كنوني جغرافيا در ايران  و آموزش آن پرداخته شود . اميد است كه مورد استفاده دانشجويان و علاقه مندان به اين علم قرار گيرد .

اوضاع كنوني جغرافيا در ايران  را مي توان با توجه به جنبه هاي زير بررسي نمود :

• شناخت علم
• دانشجويان
• منابع علمي
• برنامه آموزشي
• قوانين مملكتي و تشكل اداري

الف ) شناخت صحيح علم جغرافيا

نگاهي گذرا به منابع علمي موجود كشور نشان مي دهد كه تعريف ها ي متفاوتي از جغرافيا شده است . اين اختلاف نظرها در سمينارها نيز منعكس مي شود . اگرچه جغرافيا به عنوان يك شاخه غلمي  مستقل و قديمي در سطح جهان وجود دارد ،   ولي در ايران هنوز اركان اصلي اين علم يعني موضوع ، هدف ، و روش پژوهش مورد اتفاق همگان نيست و هر كس بر اساس درك و استدلال خود تعريفي ارائه مي نمايد . اين مسئله از طرفي سبب سرگرداني علاقه مندان علم بويژه دانشجويان شده ، و از طرف ديگر سبب انحراف آنان به گرايش هاي بيرون از جغرافيا شده است . بعضي از فارغ التحصيلان با پذيرش جنبه كلي گويي و توصيف صرف و كلامي جغرافيا در كليات باقي مانده اند و هيچ تواني در زمينه كاربرد اصول علم در حل مسائل جامعه ندارند و فقط مي توانند در كلاس هاي آموزشي به تدريس كليات علم بپردازند . در نقطه مقابل بعضي از دانشجويان در زمسنه هاي تخصصي و كمي تا حدي پيش رفته اند كه اصلاٌ جغرافيا را فراموش كرده اند و خود را متخصص علمي ديگر مثلا شهر سازي ، هيدرولوژي ، هواشناس و ... مي دانند و در واقع از اين جا رانده و از آنجا مانده اند . علي رغم اينكه جغرافيا تنها علم مطالعه جامع ناحيه و شناخت پراكندگي هاست ، در بسياري موارد جغرافياي توصيفي محكوم مي شود و متوليان علم سعي دارند با مطرح كردن جغرافياي علمي و بررسي روابط بين پديده ها يا انسان و محيط و ... جغرافياي اصيل و ناب را از توصيفي بودن تبرئه كنند ، در صورتي كه مهم ترين قسمت مطالعات جغرافيايي توصيف زمين و شناخت نواحي است و طرح سيستم اطلاعات جغرافيايي توسط دانشمندان مويد اين مساله است . بدون روش صحيح ، روابط بين پديده ها شناسايي نمي شود و نهايتاٌ امكان پيش بيني صحيح وجود ندارد . بنابر اين مشكل اصلي توصيفي بودن جغرافيا نيست بلكه روش توصيف است كه اگر به طرف توصيف كمي و قابل اندازه گيري هدايت شود بسيار سودمند است و كاربدي مي گردد و زمينه را براي مراحل بعدي مطالعات جغرافيايي يعني كشف روابط و ارائه مدل هاي پيش بيني و برنامه ريزي فراهم مي نمايد .

ب ) دانشجويان جغرافيا:

دانشجويان جغرافيا از رشته علوم انساني دبيرستان ها برگزيده مي شوند كه از نظر مفاهيم رياضي و آماري بسيار ضعيف هستند و زمينه علمي لازم براي شناخت پديده هاي مكان مانند سنگ، خاك، گياه و هوا و ... را ندارد . يعني مباني علوم پايه را در دبيرستان نخوانده اند . اين دانشجويان در زمينه علوم پايه و رياضيات ضعيف هستند و ارائه چند واحد عمومي رياضي يا زمين شناسي نمي تواند توانايي لازم در آنها را ايجاد كند . ارائه واحد هاي كمبود بيشتر هم خارج از مقررات آموزشي دوره كارشناسي است . بدين جهت در اثر گروه هاي آموزشي كشور دانشجوياني مي درخشند و يا كارهاي موفق انجام مي دهند كه ديپلم رياضي يا علوم تجربي دارند . اكثر دانشجويان در دروس فني و كمي ناموفق هستند . اين مسايل و امثال آنها سبب شده است كه دانشجويان كمتر مطالعه بكنند و در نهايت به سرنوشت خود و علم جغرافيا بي توجه مي شوند شايد بتوان گفت اكثر پذيرفته شدگان رشته جغرافيا با علاقه اوليه نيامده اند و فقط دنبال اخذ مدرك هستند

ادامه دارد....... 

شیراز، خیابان برق کوچه1-موسسه علمی تحقیقات چشم انداز

شماره تماس:

07132341477

شماره همراه:

09382252774

پست الکترونیک:

Sjavizadeh@yahoo.com

وب سایت:

Www.gisland.org

برای دانلود جزوات و فیلم های رایگان در زمینه GIS وRS به وب سایت زیر مراجعه نمایید:

https://gisland.org/