|
دکتر سعید جوی زاده - مشاورGIS و RS بیان دیدگاه ها ،نقطه نظرات و عقاید سعید جوی زاده
| ||
|
گروه صنف : آموزشی برای دانلود جزوات و فیلم های رایگان در زمینه GIS وRS به وب سایت زیر مراجعه نمایید: برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز [ پنجشنبه پانزدهم آذر ۱۳۹۷ ] [ ۸:۴۸ ق.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
واحدهای هدف فوق به عنوان عناصر نمایشی اصلی پدیده های مکانی بر روی نقشه ها به کار گرفته می شوند. یک نقطه، توسط موقعیت گسته ای تعریف می گردد که به منظور نشان دادن اهداف با مرزها و ابعاد بسیار کوچک بر روی نقشه به کار گرفته می شود. به دیگر سخن، نقطه موجودیتی مکانی بدون مساحت است. یک خط، متشکل از مجموعه مختصات دارای ترتیب معین (نقاط) است که هنگامی که به یکدیگر متصل گردند موجودیتی خطی مانند را به نمایش می گذارند. گاهی اوقات از واژه های پاره خط، کمان یا آرک[1]نیز جهت توصیف موجودیت های خطی استفاده می گردد. محدوده های مکانی، دربرگیرنده ی عرصه های همگن یا مرزهای بسته هستند از نقطه نظر شکل، محدوده های مکانی به صورت منظم (شبکه کرت یا بلوک ها) و یا نامنظم هستند اطلاعات ماهواره ای به صورت مجموعه ای از عناصر تصویری با ابعاد منظم و مشخص ارائه می گردند. در آمار این نوع داده های عرصه ای را داده های لاتیس مانند تصاویر ماهواره ای می نامند. چگونگی تجزیه و تحلیل و پردازش واحدهای سه گانه ی فوق در فصول بعدی توضیح داده می شود. فرایند مفهوم سازی واقعیت و نمایش آن توسط سامانه های اطلاعات مکانی: جنبه های مفهومی مدل سازی پدیده های مکانی در سامانه های اطلاعات مکانی پدیده های مکانی، محصول مجموعه ای از فرایندها و برهم کنش های مختلف هستند. برخی از آن ها بسیار پیچیده می باشند و شناخت آنها مستلزم ساده سازی آنها توسط ابزارهای پردازشی یا مدل ها است. فرایند مفهوم سازی واقعیت پیرامونی دربرگیرنده ی مدل ها و چشم اندازهای مفهومی بشر از جهان واقعی است که در قالب دو مدل مفهومی کلی بیان می گردد از سوی دیگر چگونگی به نمایش درآوردن این واقعیت توسط ماشین های به وجود آمده توسط انسان ها در برگیرنده ی مجموعه ی مدل هایی است که همان طور که قبلا هم اشاره شد آنها را مدل های داده ها می نامند. به طور کلی درک جهان واقعی و چگونگی مدل سازی پدیده های واقع در مکان یا فضای پیرامونی وابسته به نوع نگرش و درک از فضا است. به طور کلی دو مدل (نگرش و ذهنیت) مفهومی برای داده ها اطلاعات و پدیده های مکانی وجود دارند: 1. مدل یا نگرش اقلامی[2] 2. مدل یا نگرش میدانی[3] یکی از مفاهیم اساسی در علوم مفهوم میدان است (میادین نیرو و انرژی) از نقطه نظر ریاضی، میدان را می توان به عنوان توابعی از مکان توصیف نمود. این توابع در حقیقت اقدام به تصویرسازی عناصر مختلف واقع در گستره های مکانی (و زمانی)مربوط به متغیرهای مورد نظر می کنند. چنان چه گستره ی مکانی یک میدان پیوسته باشد آن گاه میدان را پیوسته می گویند. در نگرش میدانی به واقعیت های پیرامونی، بسیاری از متغیرها و عناصر واقع در گستره ی مکانی، دارای پیوستگی در مقادیر اندازه گیری شده بر روی آنها هستند. به دیگر سخن بین مقادیر مشاهده شده از یک متغیر وابستگی وجود دارد و درجه ی این وابستگی تابعی از فاصله ی بین آنها است. بدین ترتیب، درک و شناخت چنین پدیده هایی که دارای وابستگی مکانی هستند، مستلزم به کارگیری مدل های مبتنی برهم بستگی مکانی است. جلد دوم مجموعه ی پدومتری، اختصاصاً به چگونگی مدل سازی آنها درچارچوب ژئواستاتیستیک پرداخته است. یکی از مشخصه های اساسی در اندازه گیری و مدل سازی عناصر یک میدان اندازه و ساپورت[4]مشاهدات و نمونه های اخذ شده از میدان است (به جلد دوم مجموعه ی پدومتری مراجعه گردد) بسته به ساپورت عناصر یک میدان، در سامانه های اطلاعات مکانی، شش مدل میدانی می توان در نظر گرفت. این مدل ها در شکل (16-1) نشان داده شده اند. در نگرش اقلامی به جهان واقعیت، پدیده های پیرامونی به عنوان موجودیتهای گسسته و اقلام منفرد نگریسته می شوند که ممکن است دارای ارتباط و برهم کنش با یکدیگر نیز باشند روابط منفرد نگریسته می شوند که ممکن است دارای ارتباط و برهم کنش با یکدیگر نیز باشند. روابط مکانی بین موجودیت های مختلف را می توان توسط مدل های ریاضی بیان کرد که اصطلاحاً توپولوژی[5] نامیده می شود. همان طور که در بخش های قبلی گفته شد یک موجودیت (اقلام) عبارت از یک پدیده واقعی است که نمی توان آن را به پدیده های مشابه تقسیط نمود. گاهی اوقات بین موجودیت ها و اقلام، تمایز قائل می شوند، به گونه ای که موجودیت ها را نمایش رقومی از بخش های مختلف اقلام در نظر می گیرند. در نگرش اقلامی مدار داده های مکانی به شکل نقاط گسسته خطوط و محدودیتهای محصور (پلی گون) وجود دارند نقاط، جهت نمایش پدیده های نقطه ای خطوط جهت پدیده های خطی (مانند درز و شکاف های موجود در خاک های ورتی سول[6] و رودخانه ها و شبکه های ارتباطی) و پلی گون ها، جهت نمایش و پردازش توزیع مکانی موجودیت های دارای محدوده و سطح (مانند قطعات اراضی و یا بلوک های ساختمانی) به کار گرفته می شوند. همان گونه که ملاحظه می شود نقاط و گره ها[7] دو نوع اساسی موجودیت نقطه ای می باشند، نقاط مشتمل بر نقاط اقلامی (جهت تعیین موقعیت یک موجودیت نقطه ای)، نقاط علامت گذار[8] (به منظور تعیین و نشان دادن موجودیت های مکانی مختلف بر روی نقشه) و نقاط محدوده ای (که عبارت است از نقطه ای واقع در یک محدوده) جهت بیان برخی ویژگی های محدوده ی مورد نظر هستند. گره در برگیرنده ی مفهومی توپولوژیکی است که در فصول بعدی بیش تر توضیح داده می شوند. به همین ترتیب خطوط، متشکل از پاره خط ها[9]، زنجیره ها[10]، اتصالات[11] و حلقه ها[12] هستند. یک پاره خط عبارت از خط مستقیمی بین دو نقطه است. توالی پاره خط ها را در صورتی که فاقد گره باشد زنجیره می نامند. زنجیره، عبارت است از توالی جهت دار پاره خط های غیر متقاطع که دارای گره در ابتدا و انتها می باشد. اتصال عبارت از متصل شدن دو گروه به یکدیگر است. اتصالات می توانند جهت دار باشند. موجودیت های محدوده ای عبارت از محدوده های پیوسته ی محصور شده ی دو بعدی هستند که ممکن است به اشکال منظم و یا نامنظم وجود داشته باشد. یک محدوده ی محصور شده نامنظم، شامل منطقه ی درونی[13]وپلیگون هااست. دو نوع محدوده منظم است (راست گوشه)، شامل پیکسل ها و سلول های شبکه ای وجوددارند یک پیکسل عبارت از یک عنصر تصویری دو بعدی است و به عنوان کوچکترین عنصر غیر قابل تقسیم یک تصویر محسوب میگردد از سوی دیگر یک سلول شبکه عبارت از یک موجودیت دو بعدی است که نمایانگر یک................... برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۲:۳ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
الف) در لایه ی اطلاعاتی مربوط به کاربری اراضی، بعد زمان، ثابت می باشد و به عنوان یک برداشت لحظه ای از واقعیت در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر مولفه موضوعیت از طریق تعیین و توصیف تعداد معین و ثابتی از کلاس های مختلف کاربری اراضی، تحت کنترل قرار گرفته است. در این وضعیت تنها مولفه ی موقعیت مکانی در مناطق مشاهده شده و یا نمونه برداری شده، مورد سنجش و اندازه گیری واقع شده است. ب) در مدل رقومی ارتفاع،[1] مولفه ی زمان دوباره ثابت در نظر گرفته می شود موقعیت مکانی تحت کنترل می باشد و ارتفاع در نقاطی بر روی شبکه با فواصل ثابت ثبت و یا مشاهده می گردد. موضعیت (ارتفاع) نیز مورد سنجش و اندازه گیری قرار می گیرد. ج) در یک نقشه بارش به عنوان یک لایه اطلاعاتی مولفه موقعیت (باران سنج ها) ثابت است، مولفه ی زمان تحت کنترل (به اندازه ای که باران سنج ها در زمان های معینی قرائت می گردند) می باشد و موضوعیت (مقدار بارش) مورد اندازه گیری و سنجش قرارمی گیرد. ابعاد مکعب داده ها بسته به مقیاس اندازه گیری، مشتمل بر دامنه ای از مقادیر خواهند بود. برای آن که واژه ی مقیاس با آن چه که مورد مقیاس نقشه ها و قدرت تفکیک مکانی موجودیت های جغرافیایی مطرح است. اشتباه نگردد، می توان به جای مقیاس انداه گیری از واژه نوع سنجش[2] نیز استفاده کرد. طبق تقسیم بندی استیونس[3] چهار نوع سنجش شامل اسمی[4] ترتیبی[5]دامنه ای[6] و نسبت[7] وجود دارند. در مقیاس اسمی سنجش، موجودیت ها در کلاس های اسمی (مانند کلاس های کاربری اراضی و یا کلاس های تناسب اراضی) طبقه بندی می شوند. طبق مقیاس ترتیبی، موجودیت ها بر اساس برخی ترتیب ها (مانند از کوچکترین به بزرگترین و یا از پست ترین تا مرتفع ترین) مرتب می گردند. در مقیاس حد فاصله ای، که به عنوان یکی از مقیاس های سنجش مرتبه بالا محسوب می گردد، موجودیت ها بر اساس مقیاسی اندازه گیری می شوند که آن مقیاس، دارای صفر اختیاری و دامنه ی (حد فاصل) اختیاری است. به طور مثال، در اندازه گیری درجه حرارت، عدد صفر درجه سانتی گراد به صورت اختیاری به عنوان نقطه ی انجماد آب در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر، 20 درجه سانتی گراد به معنای دو برابر گرم تر بودن از 10 درجه سانتی گراد نمی باشد، بلکه تنها 10 درجه ی سانتی گراد گرم تر است. بلندمرتبه ترین مقیاس سنجش در طبقه بندی کلاسیک استیونس، مقیاس نسبت است که از موجودیت ها توسط مقیاس دارای صفر مطلق مورد سنجش قرار می گیرند و نسبت های تناسبی نی دارای معنا و مفهومی کمی هستند به طور مثال سرعت صفر کلیومتر در ساعت، یک مفهوم واقعی درمطلق است و در عین حال، سرعت 100 کیلومتر در ساعت، دو برابر سرعت 50 کیلومتر در ساعت و نصف سرعت 200 کیلومتر در ساعت است. چنین نوع شناسی[8] مقیاس ها، در انتخاب و تجویز یک شیوه ی پردازش آماری و منع از به کارگیری شیوه های دیگر آماری در پردازش داده ها بسیار موثر و کارآمد بوده است. به طور مثال محاسبه ی میانگین و انحراف معیار برای داده از نوع اسمی و ترتیبی جایز نمی باشد. بلکه می توان از امارهای دیگر مانند مد و یا میانه استفاده کرد. اخیراً طبقه بندی و نوع شناسی استیونس به دلیل عدم جامعیت مورد انتقاد قرار گرفته است. به طور مثال داده های مورد استفاده در سامانه های اطلاعات مکانی می توانند از سنخ دیگری باشند مانند شمارش[9]به عنوان اعداد صحیح غیر منفی احتمال ها[10]که دامنه ی مطلق بین صفر و یک را تشکیل می دهند، جهت[11] که اندازه گیری مدور و دایره ای است، امتداد[12]که سنجش کروی و اسفروئید است، اعداد فازی[13] که متفاوت از اعداد حقیقی هستند و برای درجه بندی عضویت یک کلاس اسمی به کار گرفته می شوند و برای بیان آنها به بیش از یک مقدار عددی نیاز می باشد و اعداد ارجاع[14] که نیازمند حداقل دو مقیاس به طور هم زمان هستند. علی رغم نیاز به در اختیار داشتن و آگاهی از مقیاس های جدید سنجش بایستی اعتراف نمود که نوع شناسی استیونس، هنوز محبوبیت خود را حفظ نموده است (شکل 15-1) طبقه بندی برخی لایه های اطلاعاتی یک سامانه ی اطلاعات مکانی بر اساس طبقه بندی استیونس را نشان می دهد. معمولا داده های محدوده ای و میدانی، مترادف یکدیگر به کار گرفته می شوند. طبقات اطلاعات مربوط به اقلام مکانی با فرض آن که سطح کره ی خاکی، دربرگیرنده ی پدیده ها و عوارض معین قابل تشخیص و یا محدوده ی مشخصی است هر قلم داده یا اطلاعات مکانی می تواند دارای پنج طبقه ی اطلاعات (آگاهی) باشد: 1. شناساننده:[15] که شامل اسم، عدد و یا دیگر ابزار تشخیص هویت قلم داده یا اطلاعات مکانی است. 2. موقعیت گر،[16] که اطلاعات مربوط به موقعیت بر روی زمین را نشان می دهد. 3. ویژگی[17] هر قلم داده یا اطلاعات مکانی 4. نقش، رفتار و یا عاملیت[18] 5. خصوصیات مکانی[19] اقلام مکانی، معمولاً از طریق مجموعه ای از ویژگی ها و خصوصیات مکانی و غیر مکانی[20] توصیف می گردند. گاهی اوقات اقلام اطلاعاتی، دربرگیرنده شرایطی هستند که در تعریف آنها گنجانده نشده است. رفتار اقلام مکانی در زمان، دربرگیرنده ی ویژگی های دینامیک می باشد (مانند فرسایش پذیری خاک ها) که با خصوصیات پایای آنها متفاوت است. گاهی اوقات، خصوصیات یک قلم مکانی، دربرگیرنده ی عاملیت و چگونگی تابعیت آن ها در محیط می باشد. نمایش فیزیکی اقلام مکانی اقلام مکانی، در واقع، واحدهای مکانی پایه در سامانه های اطلاعات مکانی محسوب می شوند. نمایش فیزیکی اقلام مکانی را اصطلاحاً اهداف یا موضوعیت های مکانی[21] می گویند. به دیگر سخن، هر گاه اقلام مکانی از نقطه نظر ابعاد مکانی مورد توجه قرار می گیرند سه نوع واحد هدف مکانی، صرف نظر از مقیاس مطالعاتی تحت عنوان نقطه[22]خط[23] و محدوده[24] وجود خواهند داشت (شکل 15-1) همان طور که در بالا بیان شد، در اینجا نیز مفاهیم محدوده و میدان،[25]یکسان در نظر گرفته شده اند............ برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۲:۰ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
مثلث بافت خاک، بعنوان یک سیستم طبقه بندی مشتمل برمجموعه ای از قواعد تصمیم گیری، بافت خاک های منطقه را می توان به چهار کلاس رس، رس شنی، لوم شنی و لوم تقسیم کرد. اطلاعات مربوط به الگوی توزیع مکانی خاک ها با بافت مختلف را می توان توسط نقشه نشان داد. بدین ترتیب با سازمان دادن و ساختار بندی داده ها می توان اقدام به استخراج اطلاعات از آنها کرد. شکل (10-1) نه تنها تمایز بین داده ها و اطلاعات را نشان می دهد، بلکه مفهوم بر هم کنش های مکانی (در فصول بعدی بیش تر توضیح داده می شود) را نیز بیان می دارد. جدول مربوط در برگیرنده داده های مربوط به حجم حمل و نقل فواصل بین شهرها و جمعیت شهرهای مبدا و مقصد است. به منظور استخراج اطلاعات مورد نیاز اقدام به مدل سازی حجم ترافیک (Iil) بین شهرهای l,i به عنوان یک شیوه پردازش داده ها می گردد. این مدل برهم کنش مکانی می تواند به صورت زیر تعریف گردد: Traffic volum (I,j)=Iil=(PiPi/dil)a Pl,Pi عبارت از جمعیت شهرهای J,i هستند. dil عبارت از فاصله بین شهرهای l,i است. پارامتر مدل برهم کنش مکانی است. در این مدل 5/2=a در نظر گرفته شده است. بدین ترتیب مقدار برهم کنش 0تعداد سفرهای بین شهری) بین جفت شهرهای مختلف (آخرین ستون جدول از سمت راست) را می توان محاسبه کرد. همانگونه که ملاحظه می گردد، تعداد سفرهای بین دو شهر، بر اساس مدل مزبور، به خوبی توصیف می گردند.
انواع (کاتگوری) داده های مکانی آغاز هزاره ی سوم، همراه با شکوفایی و اوج توانایی بشر در کسب داده ها و اطلاعات از دنیای پیرامونی خود بوده است. حجم بسیار زیاد داده ها و اطلاعات به کارگیری ابزارها و شیوه های ماشینی در کسب، نگهداری و پردازش آنها را اجتناب ناپذیر ساخته است. ابزارهای الکترونیکی بسیار پیشرفته ی رقومی[1] و غیر رقومی[2] مطالعات میدانی و جمع آوری داده های مختلف از موجودیت مختلف جغرافیایی را تسهیل بخشیده اند. در این میان ابزارهای مبتنی بر کامپیوترها نقش اساسی در ضبط و نگهداری، تجزیه و تحلیل و نمایش داده های مکانی ایفا می کنند. هسته مرکزی سامانه های مبتنی بر کامپیوترها (سامانه های اطلاعات مکانی)، پایگاه داده ها[3] است. پایگاه داده ها را می توان انبار و مخزن فیزیکی از نگرش های مختلف به دنیای واقعی پیرامون بشر دانست که شناخت و آگاهی از یک موقعیت مکانی (در زمان مشخص و معین) را منعکس می کند. درچارچوب پایگاه داده ها نه تنها داده ها از اطلاعات متمایز می گردند بلکه عنصر سوم دیگری به نام آگاهی[4] را نیز می توان از آن ها منفک کرد. آگاهی بشری، جهت استخراج و استنباط از دنیای واقعی، ضروری است. داده های واقع در پایگاه داده ها دربرگیرنده انواع و اشکال مختلف با منشا مفهومی متفاوت از جهان واقعی هستند. داده ها ممکن است به اشکال زیر وجود داشته باشند: 1. واقعی[5] (مانند شرایط پستی و بلندی اراضی[6] و ساختمانها) 2. جمع آوری شده[7] که توسط ابزارهای مختلف فیزیکی (مانند حسگرهای[8] الکترونیکی و یا فیلم) به دست می آیند. 3. تفسیر شده[9] که با دخالت بشر حاصل می گردد. 4. کدبندی شده[10] که به اشکال مختلف (مانند صفحات نقشه، نتایج رقومی و آماری) وجود دارند. 5-سازمان بندی شده،[11] در قالب های مختلف (مانند جداول مختلف) یکی از معمول ترین شیوه های سازمان بندی های داده ها و اطلاعات، استفاده از نقشه ها است. در سامانه های اطلاعات مکانی نقشه ها تحت عناوین مختلف مانند لایه ها،[12] تصاویر[13] و یا پوشش [14] نامیده می شوند. مفهوم پایگاه داده های لایه بندی شده در شکل (12-1) نشان داده شده است. هر لایه، بیان گر شیوه ای موضوعیتی[15] جهت نمایش اطلاعات مختلف دنیای واقعی است. لایه های اطلاعاتی به طرق مختلف تولید می شوند و یا به دست می آیند که موضوع فصول بعدی این کتاب است. یکی دیگر از شیوه های مرتب ساختن و سازمان بندی داده های مکانی استفاده از ماتری سهای ساختاری و برهم کنش است (شکل 13-1) ماتریس ساختاری را ماتریس داده های مکانی (شکل a-13)و ماتریس برهم کنش را ماتریس رفتاری داده های مکانی[16] می نامند. ردیف های ماتریس ساختاری واحدهای مشاهداتی و یا اقلام مکانی[17] را نشان می دهند. اقلام مکانی به پدیده هایی اطلاق می گردند که تقسیط انها به واحدهای همانند سطوح قبلی امکان گذیر نمی باشد. یک خانه را نمی توان به خانه های کوچک تر تقسیم کرد. اگر چه آن را می توان به اتاق ها تقسیم کرد. هر قلم مکانی، دارای مجموعه ای از خصوصیات است که ویژگی[18] نامیده می شود. هر کدام از ستونهای ماتریس ساختاری به یک ویژگی خاص اختصاص داده شده است. در ماتریس برهم کنش ردیف ها و ستونها نمایان گر اقلام مکانی هستند. بایستی توجه داشت که الزامی به مساوی بودن تعداد ردیف ها و ستونها نمی باشد. علاوه بر این xil رواط ین اقلام I و i را نشان می دهد. این روابط می توانند تحت عناوین مختلف (مانند فاصله[19]، زمان[20] و یا هزینه[21]) از i بهI و یا درجه ی اتصال[22] بین دو قلم مکانی به حساب می آیند. بنابراین هر سلول ماتریس را می توان با کمیتی عددی که بیان گر ارتباط بین اقلام i و I است بیان کرد. سازمان بندی داده ها در شکل ماتریسی، کاربر را قادر می سازد که با استفاده از ابزارهای امار ریاضی اقدام به پردازش داده های مکانی کند. بایستی خاطر نشان ساخت که ماتریس های دو بعدی فوق را می توان با افزودن بعد سوم، که بیان گر زمان است بسط و تعمیم داد. خصیصه های اساسی داده های مکانی در سامانه های اطلاعات مکانی صرف نظر از منبع داده های مورد استفاده در سامانه های اطلاعات (اولیه یا ثانویه بودن داده ها) تمامی آن ها را می توان بر اساس چند بعدی بودن مقیاس سنجش و قدرت تفکیک از یکدیگر متمایز کرد. اگر داده ها را ابزار اساسی سامانه های اطلاعاتی محسوب نماییم آن گاه آگاهی از چنین ویژگی هایی ضروری خواهد بود. همان طور که در بالا نیز اشاره گردید در سامانه های اطلاعات مکانی، داده های مکانی عمدتاً در قالب لایه های (رویه ها و یا تصاویر) اطلاعاتی وجود دارند که دربرگیرنده سه بعد اساسی مکانی، زمانی و موضوعی هستند. این ابعاد را می توان به صورت مکعبی نشان داد که یکی از مولفه های سه گانه فوق، همیشه ثابت در نظر گرفته می شود. دیگری مجاز به تغییرات کنترل شده است و سومین مولفه مورد سنجش و اندازه گیری واقع می گردد. برخی مثال ها در شکل (14-1) نشان داده شده اند........... برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۱:۵۸ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
های نرم افزار سامانه های اطلاعات مکانی قادر به انجام آنها می باشند. از سوی دیگر مدل سازی های ریاضی و آماری (مانند پردازش های امار چند متغیره آمار مکانی، سری های زمانی، برنامه ریزی ریاضی و بهینه سازی) در گروه تجزیه و تحلیل های پیشرفته قرار می گیرند و بسیاری از سامانه های اطلاعات مکانی، قابلیت انجام آنها را ندارند. جلدهای اول و دوم مجموعه پدومتری به طور اختصاصی به مدل سازی آماری در قلمروی آمار کلاسیک تک متغیره و چند متغیره و آمارمکانی (ژئواستاتیستیک) و اختصاص داده شده اند.مدل سازی های امکانی، که در قلمروی سیستم های فازی قرار می گیرند و هم چنین مبانی و اصول شبیه سازی به طور جداگانه و در قالب مجلدهای دیگری از پدومتری در آینده ارائه خواهند شد. علاوه بر موضوعات چهارگانه ی فوق مدیریت و سازمان دهی مولفه های ترکیبی، معنایی، عملیاتی و عدم قطعیت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد و آن را می توان در قالب موضوعات ساختاری و سازمانی[1] تبیین و تعریف نمود (شکل 6-1) این موضوعات دربرگیرنده ی چگونگی سازمان دهی داده های مکانی و اطلاعات مکانی با توجه به مولفه های چهارگانه فوق هستند. یکی از زیرشاخه های مربوط به موضوعات سازمان دهی که اخیرا توجه ی بسیار زیادی را به خود جلب نموده است شامل سامانه های حمایت کننده ی فرایندهای تصمیم گیری مکانی[2] است (شکل 7-1) هماند سامانه های اطلاعات مکانی، این سیستم ها دربرگیرنده مولفه های اصلی نرم افزاری، سخت افزاری و مغزافزاری می باشند و در شرایطی که با مسائل و مشکلات پیچیده و بغرنج رو به رو می باشیم، قادر به یافتن راه حل ها و تصمیم سازی های بهینه و مناسب می باشند. به دیگر سخن، آن ها ابزاری جهت کاهش خطا و عدم قطعیت در مسیر یافتن راه حل های مناسب و تصمیم مطمئن هستند. به کارگیری چنین الگوریتم ها و شیوه های تصمیم گیری نیازمند ایجاد ارتباط بین سامانه های اطلاعات مکانی با مدل ها و مدول های پردازش تصمیم با استفاده از فضای شبکه ای است. سامانه های حامی فرایند تصمیم گیری نیز فراتر از فناوری می باشند و دربرگیرنده مبانی و قواعد نظری تصمیم سازی و الگوریتم های مختلف ریاضی و آماری برنامه ریزی و بهینه سازی هستند. لذا، نیازمند نوشتاری مستقل می باشد که در طرح کلی پدومتری بدان اشاره شده است. تمامی جنبه ها، مدل ها و موضوعات ارائه شده، در قالب مدل مفهومی داده های مکانی تشکیل دهنده ی هسته ی مرکزی تحقیقات و آموزش در علم اطلاعات مکانی هستند. این مدل مفهومی نه منحصراً مستند بر مرزهای آموزشی و سنتی سامانه های اطلاعات مکانی (جغرافیایی) است و نه موید انحصاری فناوری است. آن چه که بایستی بدان توجه ی کافی داشت آن است که هر جا که با داده های مکانی رو به رو باشیم مجموعه ای از مفاهیم و موضوعات (همانند آن چه که در بالا بیان شد) وجود دارند که واقعی و قائم به ذات هستند. لذا صرف نظر از رشته ها و تخصص های مختلف علمی، رسیدن به درک روشنی از مفاهیم و مقوله های فوق برای محققان و دانش پژوهان علوم مختلف که سر و کار با داده ها و اطلاعات کافی دارند ضروری و اجتناب ناپذیر است. مهندسی اطلاعات مکانی[3] الگوی علم اطلاعات مکانی با توجه به مشخصه ها و مولفه های تعریف شده ی آن در بخش قبلی بیانگر این واقعیت است که فناوری سامانه های اطلاعات مکانی، تنها یکی از مجموعه ی فناوری های موثر و تنها یکی از ابزارهای کارامد درکاربردی ساختن علم اطلاعات مکانی است. این مجموعه ی فناوری را می توان در قالب مهندسی اطلاعات مکانی تعریف کرد. اگر وظیفه و هدف علم را کشف و توسعه ی مرزهای آگاهی، دانش و شناخت بدانیم، آن گاه مهندسی، ابزاری جهت به کارگیری و عملیاتی کردن آگاهی های به دست آمده و در دسترس جوامع انسانی قرار دادن آنها خواهد بود. فرایند عملیاتی کردن دانش حاصل، بایستی هوشمندانه و نظام مند صورت گیرد تا ریسک خطا و اشتباه را به حداقل رساند. عملیاتی کردن علوم اطلاعات مکانی توسط فناوری های مختلف صورت می پذیرد که این مجموعه تکنولوژیکی را می توان مهندسی اطلاعات مکانی نامید. فناوری های مربوط به جمع آوری و ثبت داده ها به شدت در حال توسعه و ارتقا هستند. اهداف اصلی این فناوری ها شامل بهبود قدرت تفکیک مکانی[4] سرعت عمل بسیار زیاد در ثبت داده ها به زمان پاسخ ابزارهای سنجنده و کاهش هزینه های جمع آوری و مشاهده داده ها می باشند. داده های حاصل، شکل دهنده ی مواد خام و اولیه ی مهندسی اطلاعات مکانی هستند. از سوی دیگر فناوری های سطح بالای[5] الکترونیکی، میکروالکترونیکی، کامپیوتری (ساخت افزاری و نرم افزاری) و شبکه های جهانی کامپیوتری (اینترنت) فراهم آورنده ی سکوهای مطمئن و قابل اتکا جهت برقرارسازی کاربردهای مختلف و متنوع مهندسی اطلاعات مکانی هستند. شکل (8-1) مدل مفهومی کاربرد مهندسی اطلاعات مکانی را به صورت شماتیک نشان می دهد. این مدل بیانگر تغییرات حاصل در جنبه ها، مدل ها و موضوعات علم اطلاعات مکانی در متن کاربردهای مختلف و در مقیاس های مختلف است. پدومتری: مهندسی داده ها و اطلاعات خاک نگاهی دوباره به سیستم پویا و چند متغیره ی خاک، حاکی از این واقعیت است که مدل های مفهومی داده های مکانی را می توان به خوبی در علوم خاک، بسط و توسعه داد. خاک، موجودیتی است که در دو بعد اساسی مکان و زمان به وقوع می پیوندد و دائماً در حال تغییر و تحول است که در دو بعد اساسی مکان و زمان به وقوع می پیوندد و دائماً در حال تغییر و تحول است. خصوصیات و ویژگی های اساسی آن نیز رفتاری تحولی در زمان و مکان نشان می دهند. چنانچه آگاهی های حاصل از خاک را علم اطلاعات خاک بدانیم، آن گاه پدومتری را می توان مهندسی داده ها و اطلاعات خاک نام گذاری کرد. چنین معماری (مهندسی) داده ها نیازمند به کارگیری فناوری های مختلف در چارچوب علم اطلاعات مکانی (و غیر مکانی) است. پردازش داده های مکانی و تولید اطلاعات مکانی پردازش داده های مکانی دربرگیرنده ی طیف وسیعی از عملیات و محاسبات شامل سازمان دهی، تجزیه و تحلیل، تفسیر، طبقه بندی، استنباط و تعمیم سازی و نمایش داده ها و اطلاعات مکانی جهت اهداف مختلف است بدین ترتیب داده های مکانی، که از گستره و فضای چند بعدی اخذ می گردند داده های ثبت مکانی شده ای[6] هستند که پس از پرداشبه شکل معنی دار و سودمندی در اختیار تصمیم گیران قرار میگیرند بنابراین می توان مدعی گردید که غالب تصمیم ها نیز دارای ماهیت مکانی هستند. تمایز داده های مکانی از اطلاعات مکانی به صورت شماتیک توسط اشکال (9-1) و (10-1) نشان داده شده اند. در شکل (9-1) چگونگی طبقه بندی بافت خاک های واقع در یک منطقه فرضی نشان داده شده است. ابتدا 10 نمونه تصادفی از منطقه برداشت می شوند و درصد رس، سیلت و شن آنها اندازه گیری می گردند. نتایج حاصل در قالب جدول مربوط نشان داده شده اند. به منظور استخراج اطلاعات از نتایج حاصل بایستی آن ها مورد پذیرش قرار گیرند. شیوه ی معمول در این وضعیت، عبارت از طبقه بندی داده ها بر اساس مقادیر مختلف رس، سیلت و شن است. با استفاده از ...................
برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۱۲:۳۶ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
به این مدل مفهومی می توان عنصر و مولفه ی چهارمی را نیز اضافه نمود و مثلث مدل مفهومی داده های مکانی را تبدیل به هرم کرد (شکحل 3-1) مولفه ی چهارم، عبارت از عنصر عملیاتی و داده های مکانی را تبدیل به هرم کرد (شکل 3-1) مولفه ی چهارم، عبارت از عنصر عملیاتی و کاربردی است. این مولفه بیان گر الگوریتم ها، قواعد و مبانی نرم افزاری جهت دریافت، ثبت و ضبط، پردازش و نمایش داده های مکانی است. بدیهی است که بسته های نرم افزاری سامانه های اطلاعات مکانی و یا مدل های شبیه سازی فرایندهای محیطی در قالب مولفه چهارم، بیان هستند. بدین ترتیب عناصر کلیدی علم اطلاعات مکانی، شامل تتراهدرال هایی است که اضلاع شش گانه و وجوه چهارگانه ی آنها بیان گر روابط اصلی بین چهار مولفه ی مورد نظر هستند. این روابط تعریف کننده های مدل های مختلفی به شرح زیر می باشند (شکل 4-1). 1. مدل های داده ها[1] این مدل ها از اتصال و ارتباط بین دو مولفه ی ترکیبی و معنایی حاصل می گردند. آنها چگونگی تلخیص و ساده سازی واقعیت پیرامونی در چارچوب ها و ساختارهای داده ها را تدوین و تبیین می کنند. خلاصه سازی واقعیت (مانند نمایی از سیمای اراضی و لندسکیپ یک ناحیه جغرافیایی) در قالب مجموعه ای از ارقام و اعداد (مانند اعداد باینری صفر و یک) قابل درک و قالب های مختلف داده ها در سامانه های اطلاعات مکانی می پردازند. 2. مدل های فرایندی[2]: این مدل ها اتصال دهنده ی دو مولفه ترکیبی و عملیاتی هستند مدل های فرایندی، چگونگی تجزیه و تحلیل داده های ساختاربندی جهت رسیدن به اهداف مشخص را بیان می کنند در سامانه های اطلاعات مکانی، تاکید اصلی بر پردازش های کارتوگرافیکی (مانند هم پوشانی، نقشه ها یا لایه های اطلاعاتی[3] و جبر نقشه) است. علاوه بر آن چگونگی ساخت و ایجاد روابط ریاضی بین موجودیت های کارتوگرافیکی (توپولوژی) نیز در طی مدل های فرایندی مورد توجه قرار می گیرد. بخش قابل توجهی از مطالعه کتاب حاضر به مدل های فرایندی اختصاص داده شده است. 3. مدل های بصری:[4] این مدل ها ارتباط دهنده ی مولفه های ترکیبی و عملیاتی هستند. این مدل ها شیوه ها و روش های مختلف مورد استفاده جهت نمایش و به تصویر کشیدن داده ها اشکال مختلف (نقشه ها، جداول، نمودارها و تصاویر و ...) توسط سامانه ی اطلاعات مکانی را تبیین می سازند. بدیهی است که خروجی های مدل های بصری بایستی به گونه ای باشند که تفسیر داده ها و اطلاعات حاصل، راحت باشند و با واقعیت هم خوانی داشته باشند. 4. مدل های تجزیه و تحلیل خطا و تکثیر آن و تجزیه و تحلیل حساسیت[5]: این مدل ها رابط بین دو مولفه ی عدم قطعیت و عملیاتی می باشند و تبیین کننده الگوریتم ها و روش های تجزیه و تحلیل خطا و چگونگی تکثیر آن در طی پردازش های مختلف و تجمع آن در خروجی نهایی سامانه اطلاعات مکانی هستند. ارزیابی و پی گیری خطا در محصولات مرحله ای و نهایی سامانه از طریق مدل های تجزیه و تحلیل حساسیت انجام می پذیرد. به دلیل اهمیت خطا و عدم قطعیت در فرایند مدل سازی و مطالعات پدومتریکی، کتابی مستقل به این موضوع اختصاص داده شده است. 5. مدل های تبدیل[6] این مدل ها ارتباط دهنده ی دو مولفه ترکیبی و عدم قطعیت می باشند. این مدل ها چگونگی تغییر قالب و ساختار داده ها (مانند تبدیل فرمت رستری به فرمت وکتوری داده ها و بالعکس) کدبندی جدید داده ها (مانند طبقه بندی دوباره داده ها) و یا تعمیم سازی[7] را مشخص می سازند. چنین تبدیلات و تغییراتی دربرگیرنده ی نتایج و عواقب مهمی بر عدم قطعیت داده ها و اطلاعات حاصل می باشند که بایستی به دقت مورد توجه قرار گیرند. 6.مدل های هزینه/ قدرت تفکیک:[8] این مدل ها ارتباط بین مولفه های معنایی و عدم قطعیت را برقرار می سازند. این مدل ها چگونگی روابط بین دو طرفه و برهم کنش های بین قدرت تفکیک (هزینه های جمع آوری داده ها) و سطوح خطا و عدم قطعیت و در نتیجه، ارزش اطلاعاتی نتایج خروجی سامانه های اطلاعات مکانی را تبیین و توصیف می کنند. تحقیقات اندکی در این زمینه تاکنون صورت گرفته است و لذا در آینده زمینه های تحقیقاتی بکر و تازه ای در این رابطه وجود خواهند داشت. علاوه بر روابط بین رئوس چهار وجهی مدل مفهومی داده های مکانی، هر کدام از وجوه تتراهدرال می تواند بیان گر زمینه ها و موضوعات کلیدی دیگری باشد (شکل 5-1)و الف) موضوعات تفکری و ادراکی:[9] این موضوعات دربرگیرنده ی وجهی است که رئوس سه گانه ی آن شامل مولفه های ترکیبی، معنایی و کاربردی هستند. این موضوعات دربرگیرنده ی چگونگی کارکرد نرم افزاریو پایگاه داده ها و چگونگی برپا ساختن راه حل های مختلف، جهت حل مسائل و به کارگیری آن ها در دنیای واقعی می باشند. ب) موضوعات مربوط به کیفیت داده ها:[10] این موضوعات، دربرگیرنده ی چگونگی مدیریت داده ها از نقطه منظر کیفیت و قابلیت اعتماد آنها استفاده از داده های استاندارد و بدون نقص[11] هستند. فصلی از کتاب حاضر به موضوع کیفیت داده ها در سامانه های اطلاعات مکانی اختصاص داده شده است. ج) موضوعات مربوط به تناسب و نیکویی کاربری[12] در حالی که موضوعات مربوط به کیفیت داده ها عمدتا بر روی داده های ورودی، تاکید دارند و متمرکز می گردند. موضوعات مربوط به نیکویی کاربری، دربرگیرنده ی کیفیت و سودمندی اطلاعات خروجی از سامانه های اطلاعات مکانی هستند. در این حالت کیفیت خروجی های سیستم از نقطه نظر نمایشی و مهم تر از آن از نقطه نظر تکثیر و تجمیع عدم قطعیت و خطا مورد توجه می باشد تا بتوان نتایج را به گونه ای مطمئن در فرایند تصمیم گیری به کار بست. د)موضوعات مروبط به مدل سازی و شبیه سازی[13]: این موضوعات، عمدتاً دربرگیرنده ی چگونگی تجزیه و تحلیل و پردازش داده های مکانی هستند. سامانه های اطلاعات مکانی دربرگیرنده ی مجموعه ای از زیر برنامه ها و مدول های محاسباتی و مدل سازی می باشند که از نقطه نظر سطح عملیاتی آنها را می توان به دو دسته ی کلی مدول های پردازشی بنیادی و مدول های پردازشی پیشرفته تقسیم بندی کرد. مدل سازی های کارتوگرافیکی و جبر نقشه، عموماً در گروه عملیات پردازشی بنیادی قرار می گیرند و اکثر بسته های نرم افزاری جبر نقشه عموما در گروه عملیات پردازشی بنیادی قرار می گیرند و اکثر بسته های نرم افزاری سامانه های اطلاعات مکانی در گروه عملیات پردازشی پیشرفته تقسیم بندی کرد. مدل سازی های کارتوگرافیکی و جبر نقشه، عموما در گروه عملیات پردازشی بنیادی قرار می گیرند و اکثر بسته....................
برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۱۲:۳۴ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
تحلیل داده های لاتیس[1] و جبر نقشه اشاره کرد. مهم ترین داده ها و اطلاعات به شکل لاتیس، عبارت از اطلاعات حاصل از فناوری سنجش از دور[2] می باشند که چگونگی پردازش آنها نیازمند نوشتاری مستقل است. ج) جنبه های ادراکی:[3] 1-مدل های مفهومی و ادراکی پدیده های مکانی: که دربرگیرنده ی تصویرسازی ها، فراگیری ها، شیوه های استدلال و استنتاج و ارتباطات بشری در رابطه با موجودیت ها و پدیده های مکانی هستند. 2. برهم کنش انسان با اطلاعات و فناوری اطلاعات: که شامل موضوعاتی مانند کنش ها و بر هم کنش های بین انسان و ماشین (کامپیوتر) و چگونگی طراحی قالب های تعاملی و برهم کنشی کاربران با سامانه های اطلاعات مکانی است. د) جنبه های کاربردی، سازمانی و اجتماعی: 1. گردآوری داده های مکانی: در کنار اصول و مبانی نظری اطلاعات هسته ی مرکزی فناوری های اطلاعات، عبارت از داده های دو فناوری اساسی در کسب و جمع آوری داده های مکانی، شامل سنجش از دور و سامانه های تعیین موقعیت جهانی[4] هستند. در طرح کلی پدومتری، هر کدام از فناوری های فوق در نوشتاری مستقل ارائه خواهد گردید. 2. کیفیت داده ها و اطلاعات مکانی:[5] که امروزه توجه ی فراوانی به این موضوع از نقطه نظر تغییرپذیری پدیده های مکانی و عدم قطعیت در توصیف و مدل سازی آن ها شده است. کیفیت داده های مکانی، ممکن است در خلال اندازه گیری و جمع آوری داده ها در طی اعمال تبدیلات مختلف داده ها و فرمت آنها کاهش یابد. اثرات کیفیت داده ها بایستی از طریق تجزیه و تحلیل حساسیت مدل های مختلف و نیکویی برازش آنها مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. 3. تجزیه و تحلیل مکانی: که به عنوان یکی از مهم ترین جنبه های مطالعات کمی پدیده های مکانی مورد توجه می باشد. برخی بر این باور هستند که پردازش های مکانی، عبارت از کاربرد قواعد و اصول علم اطلاعات در حل مسائل مختلف از جمله مشکلات زیست محیطی هستند. بنابراین، جنبه های مختلف تجزیه و تحلیل مکانی در بخش های قبلی (مانند آمار مکانی و غیره) ارائه شده اند. لیکن، مسائلی مانند واحدهای مکانی قابل اصلاح، توصیف توپولوژی گستره های مکانی با اشکال نااقلیدسی و ... نشان می دهند که بایستی به گونه ای تدبیرآمیز، اقدام به تفکیک تجزیه و تحلیل های مکانی به سرفصل ها و عناوین مختلفی نمود که بخشی از آنها در حیطه ی علم اطلاعات مکانی و بخشی دیگر در قلمروی کاربردهای علم اطلاعات مکانی قرار گیرند. 4. اطلاعات مکانی، سازمان ها، موسسات جامعه:تا قبل ازدهه ی هشتاد میلادی، بسیاری از پیشرفت ها و نوآوری ها در سامانه ی اطلاعات مکانی، در متن کاربردهای مختلف و حل مشکلات متنوع صورت پذیرفته اند. دهه ی هشتاد آغاز دوران تجاری شدن سامانه های اطلاعات مکانی از یک سو و گشوده شدن پای آن ها در مراکز آموزشی و تحقیقاتی از سوی دیگر بود. در اواخر قرن بیستم، توجه ی بیشتری به اثرات فناوری با ملحوظ داشتن دیدگاه های پسامدرنیته[6] گردیده است. در این چارچوب تحقیقات فناوری در رابطه با جنبه های حقوقی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اطلاعات مکانی و اثرات آن در ایجاد قدرت های فراملی آغاز شده است. در کنار جنبه های مختلف فوق، دو موضوع زمان و مقیاس[7]، از اهمیت بسیار زیادی در علم اطلاعات و فناوری های اطلاعات برخوردار هستند. زمان و تغییرات زمانی، یکی از جنبه های مهم بسیاری از کاربردهای سامانه های اطلاعات مکانی فاقد امکانات و ابزارهای محاسباتی مناسب جهت پردازش تغییرات زمانی پدیده های مکانی هستند. نبایستی فراموش کرد که دنیای واقعی که در پیرامون ما قرار گرفته است دارای سه مولفه ی اساسی مکان،[8] زمان،[9]و موضوعیت[10] است. در قلمروی علم اطلاعات مکانی، مقیاس، در برگیرنده ی معنای چندگانه است. در کارتوگرافی، مقیاس بیانگر نسبت بین اندازه بر روی نقشه و اندازه در دنیای واقعی است. بدین ترتیب، نقشه های کوچک مقیاس، نمایش گر گستره های وسیع مکانی هستند. در علوم فییک (مانند هواشناسی) و یا ژئومرفولوژی، مقیاس، جهت تعیین و تاکید بر اندازه، گستره و یا مشخصه ی طولی فرایندهای فیزیکی به کار گرفته می شود. به طور مثال فرایندهای اتمسفری را می توان در مقیاس های میکرو، مزو، ماکرو و یا جهانی[11] مورد بررسی قرار داد. نهایتاً واژه ی مقیاس را می توان جهت توصیف قدرت تفکیک[12] در نمایش موجودیت های مکانی و به معنای کوچک ترین جزء قابل تعیین و یا قابل نمایش به کار بست. به تازگی جنبه های شهودی و ادراکی مقیاس، مورد توجه و بحث محافل مختلف علمی قرار گرفته است. یکی از چالش های پیش رو، چگونگی گرد هم آوردن مولفه های مختلف علم اطلاعات مکانی و اتصال و ارتباط آن ها با فناوری های مختلف[13] است. در همین راستا، چالش بسیار مهمی فراوری متخصصان علوم خاک است که عبارت از تبیین جایگاه، ارتباط و اتصال خاک شناسی، به عنوان یکی از دیسیپلن های علمی به جنبه های مبنایی و کاربردی، در این قلمرو است به نظر می رسد که پدومتری می تواند به عنوان پل رابط در این زمینه ایفای نقش کند. مدل مفهومی داده های مکانی به جرات می توان ادعا کرد که قلب علم اطلاعات مکانی، داده های مکانی[14] است. درک بهتر داده های مکانی، نیازمند در اختیار داشتن یک مدل مفهومی یا زبانی[15] از آنها است. یک مدل مفهومی داده های مکانی، دربرگیرنده ی سه مولفه ی اساسی زیر است. (شکل 2-1): الف) عنصر ترکیبی[16] ب) عنصر معنایی[17] ج) عنصر کیفیتی یا عدم قطعیت[18] مولفه ی ترکیبی، بیان گر چگونگی تبیین و تعریف داده ها، کدبندی آن ها، ارتباط و اتصال نمایش های هندسی داده های مکانی با ویژگی های غیر مکانی آن ها و تعیین روابط مکانی و توپولوژیکی بین داده های مکانی است به دیگر سخن، مولفه ی ترکیبی تعیین کننده ی ساختار داده های مکانی[19] می باشد. مولفه ی معنایی مدل مفهومی داده های مکانی، نشانگر ارتباط و اتصال بین موجودیت ها در قالب ساختارهای داده ها و پرونده ها[20] و آن چه در دنیای واقعی است می باشد. مولفه ی سوم داده های مکانی، عدم قطعیت است. از آن جایی که دو مولفه ی ترکیبی و معنایی، ساختارهایی از داده های مکانی را بیان و تبیین می کند که لاجرم توصیف ساده شده ای از دنیای واقعی هستند، لذا چنین تلخیص و ساده سازی واقعیت، همیشه با شک و تردید (خطا و عدم قطعیت) همراه خواهد ................
برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۱۲:۳۱ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
بدون شک، ظهور سامانه های اطلاعات مکانی (در ابتدا به عنوان سامانه های اطلاعات جغرافیایی) در چارچوب تکنولوژیکی و فناوری به وقوع پیوسته است. ارائه ی سامانه ی اطلاعات جغرافیایی کانادا در سال 1963 آغاز فعالیت های آزمایشگاه گرافیک کامپیوتر و پردازش مکانی هاروارد در سال 1964 و تولید بسته های نرم افزاری جهت پهنه بندی موجودیت های مکانی، و بسط و توسعه ی طرح های کدبندی توسط سازمان سرشماری آمریکا در سال 1967 همگی حاکی از پیش آهنگی فناوری اطلاعات مکانی است. نگاهی به سیر تکاملی کاربرد، فعالیت و ساختار سازمانی سامانه های اطلاعات مکانی (شکل 1-1) حاکی از تغییر کاربردها از عملیات صرفا فهرست بندی و سیاهه نویسی[1] به پردازش های همه جانبه تر و سپس مدیریت و فرایند تصمیم سازی است. فعالیتهای غالب در سومین مرحله از مراحل تکاملی کاربری سامانه های اطلاعاتی مکانی، شامل مدل سازی، شبیه سازی، عملیات تصمیم سازی و تصمیم گیری و تجزیه و تحلیل خطا و عدم قطعیت است. بدیهی است که به کارگیری سامانه های اطلاعات مکانی در مراحل دوم و سوم، مستلزم پشتیبانی و حمایت های نظری در قالب مجموعه ی قواعد و نظریه های علمی و بنیادی است. به همین دلیل دستیابی به علم اطلاعات مکانی، اجتناب ناپذیر گردید. مشخصه ی اصلی علم اطلاعات مکانی، مدل سازی فرایندها و موجودیت در مکان و زمان است. علم اطلاعات مکانی نخستین بارف گودچایلد[2] از واژه ی علم اطلاعات مکانی (جغرافیایی) استفاده نمود و مولفه های اصلی این علم و چشم اندازهای آن را بیان کرد. علم اطلاعات مکانی، عبارت از مجموعه ای متشکل از نظریه ها، روش ها، فناوری ها و داده ها (عمدتاً مکانی) است که به منظور درک، مدل سازی و توصیف فرایندهایی که در زمان و مکان به وقوع می پیوندند، به کار گرفته می شود. هدف اصلی در علم اطلاعات مکانی، تبدیل داده های مکانی به اطلاعات مکانی در طی فرایندهای مختلف مدل سازی کارتوگرافیکی است. اگرچه بسیاری از جغرافی دانان، به کارگیری واژه ی جغرافیایی برای علم اطلاعات (جغرافیایی) را ترجیح می دهند، لیکن با توجه به توضیحات ارائه شده در بخش های پیشین، از منظر یک خاک شناس، قرار دادن این واژه (مکانی) پیش از علم اطلاعات، معقول تر و منطقی تر به نظر می آید، بدین ترتیب، علم اطلاعات مکانی را می توان زیر شاخه ای از علم اطلاعات به حساب آورد. در یک تعریف کلی، علم اطلاعات به بررسی ویژگی ها و رفتارهای اطلاعات و چگونگی انتقال آن از یک مغز به مغز دیگر و هم چنین ارائه ی شیوه های بهینه ی انتقال اطلاعات در بین سیستم های طبیعی و مصنوعی می پردازد. علاوه بر آن، بررسی اثرات اطلاعات بر روی انسان و ماشین در حوزه ی علم اطلاعات قرار دارد. محتوای علم اطلاعات مکانی را می توان شامل موارد زیر دانست: 1.کسب و جمع آوری اطلاعات مکانی 2. پردازش و تجزیه و تحلیل داده های مکانی با استفاده از روش ها و الگوریتم های محاسباتی آمار مکانی 3. مدل سازی داده ها و فرایندهای مکانی 4. ساختار داده ها، الگوریتم ها و فرایندها 5. ابزارهای آنالیتیکی 6. مقیاس 7. نمایش نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل ها و پردازش های مختلف 8. درک شهودی داده ها و اطلاعات مکانی 9. خطا و عدم قطعیت و چگونگی تکثیر و انباشت آن 10. جنبه های آکادمیک (آموزشی و تحصیلی)، اجتماعی، مدیریتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سازمانی سامانه های اطلاعات مکانی و دیگر فناوری های اطلاعات به طور کلی اهداف و ماموریت های علم اطلاعات مکانی، شامل موارد زیر می باشند: الف) جنبه های موجودیت شناسی و نمایش[3] 1. هستی شناسی گستره ی مکانی:[4] که دربرگیرنده ی مطالعه و بررسی این موضوع است که چه چیزی وجود دارد و یا چه چیزهایی ممکن است که وجود داشته باشند. در حقیقت، هستی شناسی، بخشی از فلسفه است و در ارتباط با جنبه های اساسی و بررسی های علمی و سطوح بالایی خلاصه سازی واقعیت[5] است. درعلم اطلاعات مکانی، موجودیت شناسی به دنبال یافتن انواع[6]و شواهد[7] در دنیای واقعی و روابط بین آنها و فرایندهای تاثیرگذار برآن ها است. 2. نمایش فرایندها و موجودیت های مکانی:[8] که عمدتاً در قالب های رقومی و تحت عنوان مدل داده ها[9] نامیده می شود. 1. استدلال های کیفی مکانی: استدلال در مورد موقعیت ها و روابط در فضا، به عنوان یکی از زمینه های تحقیقاتی مهم در هوش مصنوعی و به طور کلی، علم اطلاعات مطرح است. مدل های زبانی و شهودی، دربرگیرنده ی مهم ترین مدل های توصیف کننده ی روابط مکانی برپایه قواعد کیفی توپولوژیکی می باشند. 2. هندسه محاسباتی:[10] که فراهم آورنده ی اصول و قواعد مبنایی، جهت معرفی و شناخت اهداف و روابط مکانی در فضای چند بعدی است. گاهی اوقات از واژه ی کارتوگرافی آنالیتیکی نیز استفاده می شود. اگر چه بسیاری از محاسبات بر پایه فاصله ی اقلیدسی صورت می پذیرند لیکن تجارب نشان داده اند که مقیاس فاصله ی اقلیدسی، همیشه به نتایج مطلوب منتج نمی گردد. جهت اطلاعات بیش تر به جلدهای اول و دوم مجموعه ی پدومتری مراجعه شود. 3. چیدن موثر، جست و جوی، بازیابی و بازخوانی پایگاه داده های مکانی[11]: که در مباحث پایگاه داده ها در علوم کامپیوتر از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این موضوع در طی یکی از فصول کتاب حاضر بیش تر توضیح داده می شود. 4. آمار مکانی[12] به عنوان شاخه ی کاربردی از علم آمار، دارای رابطه و اتصال بسیار قوی و تنگاتنگی با علم اطلاعات مکانی است. یکی از دلایل اختصاصی و منحصر به فرد بودن داده ها و اطلاعات مکانی، وابستگی مکانی اقلام اطلاعاتی می باشد. یکی از زیرمجموعه های علم آمار مکانی، عبارت از نظریه های متغیرهای ناحیه ای (ژئواستاتیستیک) است که به تفصیل در دومین جلد مجموعه ی پدومتری بدان پرداخته شد. برخی دیگر از روش های آمار مکانی در طی کتاب حاضر ارائه می گردند. 5. شیوه های دیگر محاسبات مکانی: روش ها و عناوین محاسباتی دیگری نیز وجود دارند که از اهمیت زیادی در علم اطلاعات مکانی برخوردار هستند از جمله می توان به روش های تجزیه و ............
برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۱۲:۲۹ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
نگرشی به مبانی و مفاهیم سامانه های اطلاعاتی مکانی مقدمه از زمانی که بشر، خود را شناخت و تلاشهای خود را جهت درک جهان پیرامونی آغاز نمود، سنجش و اندازه گیری (دقیق) زمان و مکان، از مهم ترین امور و دغدغه های وی محسوب گردید، اندازه گیری نیازمند در اختیار داشتن سامانه های (سیستم های) عددی و رقومی است. به طور مثال، سنجش زمان (که دارای ماهیت تک بعدی است) نیازمند درک ماهیت تجمع خطی[1] پدیده های مربوط (مانند سن موجودیت ها و یا تکرار پریودهایی،[2] هم چون آمد و شد شبانه روز) است. از سوی دیگر، اندازه گیری سه بعدی مکان، مستلزم در اختیار داشتن سامانه های عددی مرتبه ی بالاتر، شامل ژئومتری[3] و اصول مثلثاتی[4] می باشد. تعیین موقعیت موجودیتهای مختلف، نیازمند دسترسی به یک سیستم مختصاتی در برگیرنده ی واحدهای اندازه گیری و سیستمهای مناسب، جهت نمایش سطح انحنایی زمین در یک نقشه دو بعدی (یک صفحه) و نهایتا سیستم های ژئودزیک به نام (دیتوم)[5] است. یکی از فصول کتاب حاضر به چگونگی تعیین موقعیت اهداف مختلف بر روی کره ی زمین اختصاص داده شده است. حدود 80% داده های مورد استفاده کاربران، مدیران و کارگزاران مختلف، ماهیتی مکانی دارند. داده های مکانی[6]، عبارت از اقلام اطلاعاتی خام، نامرتب و پردازش نشده هستند که مرتبط یا موقعیت مکانی و جغرافیایی مشخصی می باشند. داده های مکانی به خودی خود از ارزش و کارایی اندکی برخوردار هستند و جهت سودمند ساختن آن ها بایستی تحت پردازش و تجزیه و تحلیل های مکانی قرار گیرند. نتایج حاصل از پردازش داده های مکانی، منجر به مجموعه ای از آگاهی ها و یا اطلاعات مکانی[7] می گردند. این اطلاعات، خمیرمایه ی فرایند تصمیم سازی های مکانی[8] را تشکیل می دهند. به طور معمول واژه ی داده های (اطلاعات) مکانی، مترادف با داده های (اطلاعات) جغرافیایی در نظر گرفته می شود. از آن جا که واژه ی فضا،[9] دربرگیرنده ی مفهوم مکانی بسیار وسیع تری از واژه ِ جغرافیایی (به مفهوم مکان و موقعیت در گستره ی کره خاکی) است، لذا در این کتاب از واژه ی مکانی (به عنوان پسوند واژه هایی مانند داده های مکانی، اطلاعات مکانی، پردازش های مکانی و سیستم ها یا سامانه های مکانی) استفاده گردیده است. رشد و توسعه ی فناوری های مختلف از یک سو و حجم انبوه و بسیار گسترده ی داده های مکانی از سوی دیگر باعث ایجاد فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات گردیده است. یکی از این فناوری ها که موضوع سومین جلد از مجموعه ی پدومتری است، عبارت از فناوری های سامانه های اطلاعاتی مکانی (جغرافیایی) است[10] به طور خلاصه سامانه های اطلاعاتی مکانی را می توان فناوری پردازش داده های مکانی نامید. تعریف سامانه های اطلاعاتی مکانی نگاهی به تعاریف ارائه شده برای فناوری اطلاعات مکانی (جغرافیایی)، حاکی از دیدگاه های متنوع و مختلف نسبت به این فناوری است. حداقل، حدود 11 تعریف رسمی و مکتوب از این فناوری در منابع مختلف ارائه گردیده است. مطابق با تعریف ارائه شده توسط آرونوف،[11]سامانه های اطلاعات مکانی، عبارت از یک سیستم مبتنی بر ماشین (کامپیوتر) می باشد که سر و کار اصلی آن با داده های مکانی و دارای قابلیت هایی مانند دریافت،[12] مدیریت،[13]تغییر و تبدیل،[14] پردازش و تجزیه و تحلیل[15] و پرداخت[16]داده های مکانی می باشد. بورو[17] به عنوان یکی دیگر از متخصصان سامانه های اطلاعات مکانی، این فناوری را چنین تعریف کرده است: مجموعه ای قدرتمند از ابزارهای سخت افزاری و نرم افزاری جهت جمع آوری، ثبت و ضبط ذخیره سازی، بازیابی، پردازش و نمایش داده ها و اطلاعات اخذ شده از دنیای واقعی و برای منظورهای خاص است.............. همانگونه که ملاحظه گردید، علی رغم جامع بودن تعاریف فوق، آنها از منظری جعبه ابزاری به سامانه های اطلاعات مکانی نگریسته اند و سیستم مزبور را عمدتا به عنوان ابزاری جهت حل مشکلات و یافتن پاسخی مناسب به پرزشهای کاربران مختلف در نظر گرفته اند. سامانه های اطلاعات مکانی، علاوه بر ویژگی های سخت افزاری و نرم افزاری، دربرگیرنده ی خصوصیات مغزافزاری[18] نیز می باشند. به طور کلی، این سامانه را می توان شامل سخت افزار، نرم افزار، داده ها (عمدتاً مکانی و بعضاً همراه با داده های غیر مکانی)، مردم، ساختارها و سازمان ها دانست که به منظو جمع آوری، ثبت و نگهداری، پردازش، نمایش و تولید اطلاعات مکانی در گستره ی مکانی و زمانی به کار گرفته می شود. جامعیت تعریف فوق باعث به چالش کشیدن فناوری سامانه های اطلاعات مکانی به دلیل محدودیت های آن و ظهور و بلوغ دیگر فناوری ها گردیده است. نگاهی آنی و لحظه ای[19]به پدیده ها، ناتوانی در مطالعه ی فرایندهای پویا و دینامیک، ناتوانی در بررسی برهم کنش ها که علاوه بر وابستگی های مکانی، دارای وابستگی های زمانی[20] نیز می باشند، توجه ی بیش از حد به مدل سازی های از نوع کارتوگرافیکی (جبر نقشه)[21] و عدم توجه به مدل سازی های محاسباتی و شبیه سازی ها، از جمله چالش های رو در روی سامانه های اطلاعات مکانی هستند. بنابراین ایجاد نگرشی جدید به این مقوله ها و ارائه ی مجموعه ای (سیستم یا دیسیپلین) منسجم با جامعیت بیشتر به منظور جست و جو و یافتن راه حل های جدید برای مسائل و پرسش های قدیمی، گره گشایی از مسائل و معضلات حل نشده و بسط و توسعه ی شیوه ها و الگوریتم های نوین در مدل سازی پدیده های مکانی، ضروری است. در چنین چارچوب علمی که از این پس علم اطلاعات مکانی یا علم اطلاعات جغرافیایی[22] خوانده می شود، سامانه های اطلاعات مکانی به عنوان مولفه ی کاربردی محسوب می شوند، زیرا فناوری، عبارت از کاربرد علم و یا به دیگر سخن، عملیاتی کردن علم است. بدون علم اطلاعات مکانی، سامانه های اطلاعات مکانی، فاقد پایه و اساس نظری و بنیادی می باشند و قادر به ایفای نقش خود در حل مسائل نخواهند بود. از سوی دیگر، الگوی علم اطلاعات مکانی فراهم آورنده ی فرصتها و موقعیت های علمی، تحقیقاتی و کاربردی از طریق به کارگیری سامانه های اطلاعات مکانی، مدل سازی ها و مهندسی محیطی (مکانی) است. ابتدا تکنولوژی اطلاعات مکانی، بعد علم اطلاعات مکانی و حالا مهن برچسب‌ها: آموزش GIS در شیراز, آموزشگاه GIS در شیراز ادامه مطلب [ سه شنبه هشتم اسفند ۱۳۹۶ ] [ ۱۲:۲۱ ب.ظ ] [ سعید جوی زاده ]
|
درباره وبلاگ  موسسه علمی - تحقیقاتی چشم انداز مرکز آموزش نرم افزار های کاربردی در شهر شیراز و تهران دپارتمان GIS وRS دپارتمان حسابداری و مدیریت دپارتمان زبان های خارجی دپارتمان IT sjavizadeh@yahoo.com www.gisland.org همراه: 09382252774 07132336243 | |
| [قالب وبلاگ : سیب تم] [Weblog Themes By : SibTheme.com] | ||